PI6ATS
PI6ATS is de 23 cm amateur televisie repeater van midden Nederland

Een hoorn antenne is feitelijk niets anders dan een aanpassing van de golfpijp naar de ether, zoals bij een toeter die voor de mond wordt gehouden. Hoorn antennes worden 'gewoon' gebruikt om signalen te verzenden of te ontvangen, om parabolische reflectors te belichten of als referentie antenne met een bekende versterking. De afmetingen van de opening van de hoorn (oppervlak) bepalen voornamelijk de versterking. Om dus een keer zoveel versterking te krijgen (3 dB) is een keer zo groot oppervlak van de opening nodig. Dat is een flink verschil, vandaar dat nabouwen een behoorlijk voorspelbare versterking oplevert: een referentieantenne. Door de eenvoudige constructie en voorspelbare versterking is deze antenne tevens zeer geschikt als belichter van parabool antennes. In dat geval is het belangrijk dat ook de fasen van de velden zoveel mogelijk gelijk zijn.

 
De invloed van andere afmetingen (hoogte/breedte opening, lengte hoorn) waarbij de oppervlakte van de opening gelijk blijft (zou 18,1 dBi moeten zijn). De phase centres variëren hierbij behoorlijk (gegeven waarden in Lambda vanaf de hoorn opening. Lange hoorns geven een hoger rendement.   Hoorn antenne van PA3CRX, waarvan de bouwmethode hieronder is beschreven.

 

17 dBi referentie hoorn antenne voor 5780 MHz.

Bij het maken van de hier beschreven referentie antenne bestonden de volgende uitgangspunten:

  • goed compromis tussen gain en afmetingen,
  • maakbaar met aanwezig, 1 mm dik blik.

Met behulp van een (wat ouder, draait dus niet op Windows 7 maar wel op XP) programma van W1GHZ kan eenvoudig wat geprobeerd worden met gain en afmetingen. 20 dBi was mooi maar levert een behoorlijk grote hoorn op. 3 dB minder is beter te realiseren. Het programma levert ook de sjablonen voor de uitsnede, in .PS formaat. De .PS file is prima leesbaar als .txt, alle gegevens van de betreffende hoorn antenne staan er in. Dat .PS staat voor postscript, tegenwoordig is dat met een eenvoudig tooltje op internet om te zetten naar een .pdf bestand of gewoon te openen met PDF creator. Dat pdf bestand is geprint op zelfklevend printerpapier dat op het blik is geplakt. Een randje dat na het omzetten voor eenvoudiger solderen zorgt is toegevoegd (met één mm plaatdikte rekening gehouden). Waar de hoorn aan de golfpijp zou worden gesoldeerd zijn extra flapjes toegevoegd (hetgeen helaas net niet paste zodat ze er uiteindelijk af gehaald zijn).

Gebrek aan een blikschaar en een zetbank resulteerde in een andere dan gebruikelijke werkwijze: in plaats van knippen is gezaagd met een ijzerzaag en ook met een decoupeerzaag. Op de plaatsen waar het blik moest worden omgezet zijn met een dun schuifje in een Dremel sleuven getrokken in het blik. Het dunne randje is tussen twee latjes geklemd om het strak om te zetten, het overige zetwerk is gewoon met de hand gedaan.

De hoorn is geplaatst op een stukje golfpijp, waarbij het de bedoeling was dat de flapjes aan de buitenkant van de golfpijp zouden worden gesoldeerd waarna het koper van de golfpijp (aan de binnenkant) bewerkt zou worden met een vijl, om de hoornovergang zonder randen te maken. Na het omzetten van de flapjes bleek dat de golfpijp er net niet in kon. De flapjes even heen en weer gebogen zodat ze afbraken en de hoorn kon tegen de golfpijp aan worden gesoldeerd. Hiervoor is een flinke (350 Watt) soldeerbout gebruikt. Daarna is het vijlwerk gedaan aan de binnenkant waarbij ook de Dremel handig bleek.

Als connector is gekozen voor een SMA-connector, voor de stevigheid een exemplaar met vier schroefgaten. Handig zou het zijn M2,5 toe te passen maar M3 gaat ook, als dan tenminste ook de gaatjes in de connector wat ruimer worden geboord. De schroeven moeten niet in de golfpijp steken, de beschikbare schroeven zijn daarom aangepast. Een M3 moertje en wat ringetjes zorgden voor de juiste afstand,dan de betreffende schroef met een waterpomptang vastgehouden en met een ijzerzaag afgezaagd en daarna vlak met het moertje gevijld. Bij het vastzetten van de connector komen de schroefjes precies vlak met de golfpijp. Nadat de gaten overgenomen en geboord waren in de golfpijp bleek het ook nodig de gaatjes van de connector iets uit te vijlen. De positie van de probe (connector) is bij de diverse ontwerpen niet eenduidig. Soms zelfs grote verschillen. De destijds gemaakte keuze zoals bij de slot antenne voor PI6ATS is ook hier toegepast. De probe zelf is gemaakt van een strookje koperfolie dat om een boortje is gevormd en is dicht gesoldeerd. Het is eenvoudig aan de connector pin te solderen en heeft geen grote massa, waardoor het na een mechanische schok scheef zou kunnen komen te staan.

Voor het optimaliseren van de aanpassing is een M3 schroefje tegenover de probe geplaatst. Zonder deze schroef bleek de aanpassing ook goed, zoals is vastgesteld bij de Heelweg bijeenkomst 2012. De hoornantenne is breedbandig, de schroef steekt uiteindelijk iets in de golfpijp.

De uitslag geprint op zelfklevend papier en op blik geplakt. Langs de randen uitgezaagd met een hand(metaal) zaag en een decoupeerzaag. Met een Dremel en een slijpschijfje de lijnen deels weg gefreesd. Door het infrezen van de lijnen is strak omzetten (met de hand) eenvoudig.
Kopel folie op een boortje gerold en dicht gesoldeerd. Daarna aan de SMA connector gesoldeerd. Schroefjes op lengte en kopdiameter kleiner gemaakt. Gaten geboord en getapt, afgebraamd en daarna uiteinde van de golfpijp dicht gesoldeerd. De SMA connector met probe gemonteerd op de gesoldeerde hoorn antenne.
De overgang van de golfpijp naar de hoorn gevijld. Eventueel een stelschroef tegenover de probe. De complete hoorn antenne. Meetresultaat bij Heelweg 2012. Breedbandig en goed resultaat.

Andere voorbeelden van zelfbouw hoorn antennes en constructies:

18 dBi hoorn antenne voor 6 cm gebouwd door PA7JB (een idee van de prijs als zoiets wordt gekocht) 3 cm belichter hoorn antenne gebouwd door PA0ABY Schuif constructie voor 6 cm hoorn antenne als belichter, waarmee de hoorn in de asrichting kan worden geschoven Detail schuifconstructie door PA3CWS, gemaakt van epoxi printplaat
14 dBi hoorn antenne voor 24 GHz volgens bovenstaande methode gemaakt. Gesoldeerd aan de flens, die voorzien is van een stukje golfpijp. De 'flappen' aan de voorkant zijn voor montage door een (front)plaat. De hieronder vergeleken hoorn antennes van de Antennemeetdag Meppel

Om het voorspellend vermogen van het programma van W1GHZ te toetsen aan de praktijk (en zo een indruk te krijgen van de betrouwbaarheid bij nabouwen van een hoorn volgens dat programma) zijn de gegevens van werkelijk (bij Thales) gemeten hoorn antennes verkregen. Dit zijn de referentiehoorns die gebruikt worden bij de antennemeetdagen die de afdeling Meppel regelmatig organiseert (met dank aan de gegevens van PA3FYS).

  2353 MHz 1296 MHz Hierbij moet worden opgemerkt dat per band twee (mechanisch) identieke hoorns zijn gemaakt. De twee hoorns voor de 23 cm band hebben ten opzichte van elkaar een afwijking van minder dan 0,2 dB. Bij de 13 cm versie is er (verspreid over een bereik van 2300 tot 2500 MHz) een verschil tot 0,4 dB met een uitschieter van 1 dB. Bij hogere frequenties is de betrouwbaarheid dus sowieso minder maar in z'n algemeenheid is de door het programma van W1GHZ voorspelde gain heel realistisch.
Voorspelde gain 16,5 dBi 14,7 dBi
Voorspelde gain (corrected for flare angle and length) 16,7 dBi 15,4 dBi
Werkelijke gain (gemeten bij Thales) 16,5 dBi 15,7 dBi

  Theorie en praktisch ontwerp van een slot antenne (W1GHZ) PDF
  Golfpijp naar coax overgang (W1GHZ) PDF
  Golfpijp en flens afmetingen in millimeters PDF
  Uitleg over hoorn antennes (W1GHZ) PDF
  Professionele exemplaren met afmetingen en te verwachten versterking